Is jouw leiderschap gebaseerd op angst of vertrouwen?
Al meer dan 35 jaar heb ik op verschil-lende niveaus en vaak als interim, leiding mogen geven binnen corporate- en familiebedrijven in binnen- en buitenland, waarvan de laatste 14 jaar als CFO en CEO. Ik heb talloze leidinggevenden ontmoet waarmee ik intensief heb samengewerkt.
In al die jaren werd ik gefascineerd door de vraag of leiders leidinggeven op basis van vertrouwen of op basis van angst. Ik heb gemerkt dat de meeste leiders zich niet eens bewust zijn dat ze vaak gedreven worden door angst. Men weet gewoonweg niet beter!
Het is een publiek geheim dat de meeste leiders sterk worden gedreven door hun ego, voorbeelden te over. Het ego kent echter slechts een beperkt aantal drijfveren, namelijk:
- het beheersen van de omgeving (door controle en macht);
- het verkrijgen van waardering en erkenning;
- het voorkomen van afwijzing;
- het krijgen van liefde;
- het voorkomen van tekorten (geld, voedsel, onderdak etc.).
Een gemeenschappelijk kenmerk is dat behoeften moeten worden vervuld vanuit de buitenwereld, anders ontstaat angst. Als een behoefte wordt vervuld (bijvoorbeeld voldoende geld) dan ontstaat vaak een andere angst. Bijvoorbeeld de angst of dit wel zo blijft. Het is het ego dat altijd angstig is.
Het tegenovergestelde is leiderschap gebaseerd op vertrouwen. Hierbij zijn de drivers totaal anders, namelijk:
- anderen helpen om hun potentieel te ontvouwen;
- zelfontwikkeling (voortdurende reflectie);
- liefdevol geven;
- vertrouwen geven aan collega’s;
- vertrouwen op een goede afloop (overgave).
In de afgelopen bijna 40 jaar heb ik de nodige slingerbewegingen meegemaakt. In tijden van hoogconjunctuur wordt er volop geëxperimenteerd met leiderschapsstijlen die samenhangen met vertrouwen. Denk aan empowerment, persoonlijke ontwikkelingsplannen, dienend leiderschap of zelfsturende teams. In tijden van laagconjunctuur moeten deze ideeën vaak het onderspit delven. De angst krijgt weer de boventoon, met als gevolg strakke budgetten, kpi’s, targets en kille ontslagen.
Aan de top van organisaties wordt vaak hard gewerkt door een select gezelschap. Werkweken van 60 uur of meer zijn eerder regel dan uitzondering. Men kent een hoge graad van loyaliteit. Nee zeggen of doen is doorgaans geen optie, uit angst voor de carrière, bonus of positie. Loyaal gedrag wordt in onze maatschappij als positief beschouwd. Het is echter zeer de vraag of dit terecht is. Onbewuste loyaliteit is vaak een gebrek aan ruggengraat en soevereiniteit. Zo blijkt uit onderzoek dat 70% van de CEO’s concessies doet aan hun eigen morele standaarden omwille van de winstgevendheid, lokale cultuur en/of druk van aandeelhouders.
Het krijgen van erkenning en waardering is een grote stimulans voor menig ondernemer en leidinggevende. Maar o wee als die waardering niet komt. Dan ontstaat er angst voor afwijzing. Die pijn willen we echter niet voelen, want daar hebben we als kind al veel last van gehad. Dat is vaak de reden dat ondernemers en leidinggevenden tot het gaatje gaan. Uit angst om af te gaan, er niet meer bij te horen of te worden afgewezen (loser).
Mijn visie en ervaring is dat leiderschap gebaseerd op angst een dwaling is van het ego. Het kan ook anders en dat vraagt reflectie en bewustwording.
Waar is jouw leiderschap op gebaseerd? Als je echt in de spiegel durft te kijken, zijn dan jouw drijfveren gebaseerd op angst of vertrouwen? Pas op, het ego is slim en weet je al snel een rad voor ogen te draaien: “Ach, het valt allemaal wel mee. Ik werk hard omdat ik mijn werk leuk vind”. Maar vinden ze dat thuis ook (bijvoorbeeld je partner en kinderen)? Is je lichaam ook tevreden? Hoe is het met de stress? Uit onderzoek blijkt dat slechts 10% van de CEO’s reflecteert op eigen gedrag en keuzes die gemaakt zijn. Slechts 1/3 van de CEO’s draait aantoonbare onjuiste besluiten terug.
Kortom: CEO’s kijken niet graag (diep) in de spiegel en zijn vaak overtuigd van hun eigen gelijk. Hoe zit dat met jou? Wat zijn jouw drijfveren?
Comentarios